ARTYKUŁY

Białka – mimo że ujęta w tej samej tabeli – musi być rozpatrywana oddzielnie, nie tylko dlatego, że nie podlega pod KOWR (tylko pod Małopolską Hodowlę Roślin), lecz przede wszystkim dlatego, że do wiosny br. była zarządzana przez Hannę Sztukę, która tam wdrażała w praktyce swoje poglądy na temat kultywowania polskich rodów i rodzin. Ciąża u klaczy trwa około 11 miesięcy, więc, mimo że zasłużona hodowczyni padła ofiarą politycznej czystki, klacze zaźrebione w wyniku jej „autorskich” stanówek noszą w brzuchach ich wyniki.

Jak na ironię, równocześnie krążą po sieci filmiki i zdjęcia ogierów i klaczy, które w polskiej (w tym janowskiej) hodowli „ustanowiły epokę” – które zakładały kilkupokoleniowe dynastie swego potomstwa, osiągały rekordowe ceny aukcyjne, wygrywały pokazy „za wielką wodą”, a tak na polskich, jak i na zagranicznych torach wyścigowych były trudne do pobicia. Pojawił się nawet kultowy, czarno-biały film „Araby”, nakręcony w 1963 r….. Comet, Bask, Orzeł, Sambor, Wiking…, El Paso, Kwestura, Pepita, Perfinka… Wszystkie te konie pochodziły z 7 rodów męskich i 15 rodzin żeńskich zaliczanych do „Pure Polish”. Świeża wiadomość – wyhodowana w Janowie Estonia 2015 (Palatino – Esparta), sprzedana do Emiratów Arabskich bez pozostawienia potomstwa w kraju, wygrała na zakończonym właśnie pokazie w Ajmanie klasę klaczy 4l. i starszych. Ciekawe, czy wygrałaby ją także w barwach polskich? Zważywszy, że tak mało urodziło się tam źrebiąt z polskim rodowodem, matek „Pure Polish” zostało w Janowie wszystkiego 18, wkrótce może już nie być czym handlować, bo taśmowo produkowane „klony” po ojcach o trudnych do wymówienia imionach są takie same na całym świecie. Trudno więc spodziewać się rekordowego popytu i cen!

Bardziej optymistyczny wydźwięk miał plan stanówek na rok 2024. Na odwrócenie dotychczasowych trendów wskazuje szerokie użycie polskich ogierów Alert, Palatino (oba z rodu Ilderima or.ar.) i Salar (ród Ibrahima or.ar.). Otrzymały one odpowiednio: 13, 11 i 8 klaczy, czyli łącznie 32 klacze (38,10%) zostały pokryte polskimi ogierami, co jest dosyć dobrym wynikiem. Szkoda tylko, że komentując paradę hodowlaną Janowa, były prezes, a obecnie doradca, zdeprecjonował rangę tego wyniku cynicznym stwierdzeniem, że trzeba tym ogierom dać jeszcze szansę, bo są już stare! No i, z jednej strony, bardzo dobrze, że użyty został Salar jako reprezentant ginącego rodu Ibrahima, ale z jego poprzedniej kariery wiadomo, że dosyć dobrze łączył się tylko z jedną rodziną żeńską – Scherife or.ar. Z przedstawicielką tej rodziny dał w Białce og. Abbar s. 2006, który w 2012 zdobył Czempionat Ogierów Starszych Emerald Trophy w Belgii, ale spośród 8 przydzielonych mu klaczy tylko 2 – Ascalona i Amorena – należą do tej rodziny.

Tym niemniej szczególnie pozytywnym posunięciem można nazwać wcielenie do hodowli na sezon 2025 młodego ogiera Papavero s. (Ecaho – Piola), rosłego, a przy tym z finezyjną głową. Może ktoś się nareszcie zreflektował i doszedł do wniosku, że dość już wyprzedawania potomków Ecaho w wieku roku lub dwóch, kiedy jeszcze nie wiadomo, co z nich wyrośnie? Matka Papavero jest przy tym wnuczką Pianissimy!

Janów jako pierwsza w tym roku stadnina opublikował listę ogierów czołowych na sezon 2025, chociaż określenie „ogier czołowy” nie oznacza już obecnie tego, co oznaczało kiedyś. Jest ich 12, z czego 5 (41,67%) spełnia kryteria Pure Polish – żartobliwie mówiąc „mniejsze pół”!!

Michałów ma stosunkowo większy udział klaczy Pure Polish w stadzie matek – 29 szt. (25,22%). Także więcej, bo 14 (18,92%), urodziło się w sezonie 2024 źrebiąt z polskim rodowodem. Inne są najwyraźniej plany na sezon 2025, gdyż polskimi ogierami zostało pokryte tylko 13 (19,40%) klaczy. Oczywiście to dobrze, że w ogóle jakieś polskie ogiery zostały użyte, ale co wynika z tego, że ogiery te pokryły po jednej(Edmund) lub dwie (Alert, Forman, Palatino) klaczy? Efekt takiego kojarzenia może być przypadkowy i nieubłaganie nasuwa się refleksja, że ogierom tym dano klacze „na odczepnego” – tj. żeby się nazywało, że w rozrodzie są reproduktory o polskich rodowodach!

W ofercie SK Michałów mamy do dyspozycji 15 ogierów, w tym 5 Pure Polish (33,33%). Ciekawy jest skład „polskiej” grupy pod względem przynależności do rodów męskich. 3 z nich należą do rodu Kuhailan Haifi or.ar. (Echaron, Edmund i Ganges), a 2 do rodu Krzyżyka (Forman i jego syn Złoty Owoc), czyli można je zaliczyć do umownego typu kuhailan (wg klasyfikacji Edwarda Skorkowskiego). Tradycyjnie konie w typie kuhailan utrzymywał raczej Janów, a Michałów bardziej saklawi – teraz ma miejsce sytuacja odwrotna. Oczywiście nie ma w tym nic złego – przeciwnie, początki odchodzenia od nadmiernej unifikacji pogłowia to dobry znak.

Białka, jak już powiedziano, to „inna bajka”, chociaż pozostałością z poprzedniego okresu jest tylko 10 (17,54%) polskich matek w stadzie podstawowym. Za to 26 urodzonych źrebiąt (60,47%) pochodzi po polskich ojcach (zakładamy, że rodziny żeńskie wszystkie są polskie), a 24 (55,81%) spośród źrebnych klaczy takimi ojcami zostały pokryte. Mało tego – Białka jako jedyna zrealizowała w praktyce postulat z mojego programu, dotyczący dzierżawienia od prywatnych hodowców ogierów należących do ginących rodów.

Kiedyś przyjmowaliśmy jako pewnik, że stadniny państwowe są obarczone misją utrzymywania nienaruszonej puli genowej stada podstawowego, podczas gdy hodowca prywatny może kojarzyć co chce z czym chce. Mniej więcej od 2006 r. można było zaobserwować, jak zarówno monopoliści zarządzający stadninami do 2016, jak ich następcy wycierający sobie usta „dobrą zmianą , spokojnie przyglądali się „wypadaniu” kolejnych polskich rodów męskich, zastępując je coraz liczniej sprowadzanymi ogierami z rodu Saklawi I (później także Mirage). Program hodowlany zalecający kultywację 7 rodów męskich i 15 rodzin żeńskich, zlecony w 2001 r. przez ówczesnego Ministra Rolnictwa Zespołowi ds. Hodowli PZHKA, w składzie: Izabella Pawelec-Zawadzka, Marian Budzyński i ja, pokrywał się coraz grubszą warstwą kurzu na półce (podobnie jak jego modyfikacje, które bezskutecznie podsuwałam ministrom z nadania PiSu). Nikt z decydentów nie pomyślał ani przez chwilę, że w ten sposób podcina się własną gałąź, marnując dorobek ostatnich 200 lat, któremu polska hodowla zawdzięczała swą wysoką pozycję na rynkach światowych. Jeszcze nie jest za późno na odwrócenie tego trendu, chociaż osobniki o obustronnie polskim rodowodzie stanowią już mniejszość w zalewie obcej krwi – na szczęście araby są rasą długowieczną, więc żyją jeszcze pojedynczy przedstawiciele ginących rodów, jeśli nie w hodowli państwowej, to prywatnej. Trzeba jednak pospieszyć się z ich wykorzystaniem, bo to już naprawdę „ostatni dzwonek”!