RÓD OGIERA KRZYŻYK or.ar. ur.1869, imp. do Jarczowiec (PL) 1876

-------------------------

Ród ogiera Krzyżyk or.ar., importowanego w 1876 do Jarczowiec, jest najstarszym z funkcjonujących obecnie w Polsce rodów męskich, rekomendowanych przez Polski Program Hodowli Koni Czystej Krwi Arabskiej. 

W okresie przedwojennym szczególnie zaznaczył się Kaszmir s. 1929 (Farys II – Hebda po Hermit or.ar.), niemalże niepobity na torze (17 zwycięstw na 18 startów), którego współczynnik powodzenia (Wp)* = 8,75, nie był pobity aż do roku 1984.

Po wojnie, na małą skalę, użyty w hodowli został jego syn Geyran s. 1937 (od Zorza Pełkińska po Nana Sahib I), który jednak ani nie biegał, ani rodu nie przedłużył, chociaż jego syn Bohun s. 1957 (od Bint Canaria po Wielki Szlem), był pierwszy w roczniku, z Wp=3,27. Dzielne potomstwo uzyskiwano dopiero od córek Kaszmira. Po ogierach z innych odgałęzień tego rodu pochodzili derbiści: Sasanka kaszt. 1968 (Almifar – Santa po Czort), hod. SK Janów Podlaski, Wp=8,61; Piechur s. 1979 (Banat – Pierzeja po Bandos), hod. SK Janów Podlaski, Wp=7,92; Traf kaszt. 1980 (Elef – Trema po Gwarny), hod. SK Kurozwęki, Wp=8,52; oaksistki: Sasanka, Samarra gn. 1969 (Arragon – Sala po Czort), hod. SK Janów Podl., Wp=3,57 i Aryjka gn. 1994 (Arbil – Arabella po Fason), hod. SK Białka, Wp=7,60; zwycięzcy Porównawczej: Sasanka, Samarra i Piechur; oraz Nagrody Janowa Podlaskiego: Arlet gn. 1989 (Piechur – Arteria po Probat), hod. SK Michałów, Wp=5,71.

Rozwój rajdów długodystansowych ujawnił  predyspozycje koni z rodu Krzyżyka także i do tej konkurencji, gdyż odznaczały się wytrwałością. W latach 1990–2015 miejsca I–III w Mistrzostwach Polski w Rajdach zajęły cztery konie z rodu Krzyżyka: wał. Herb s. 1987 (Wigor – Heraldyka po Palas), hod. SK Kurozwęki; wał. Walc kaszt. 1992 (Gabaryt – Walia po Partner), hod. SK Kurozwęki; og. Artbi gn. 1992 (Arbil – Alanga po Palas), hod. SK Janów Podlaski i wał. Ewing s. 1996 (Arbil – Ewiwa po Aloes), hod. SK Janów Podlaski.

W rodzie tym przychodziły na świat przeważnie źrebięta maści gniadej, wysoko cenionej przez wielbicieli kuhailanów, takich jak Zygmunt Braur czy Krzysztof Czarnota, właściciel Mąciwody gn. 1994 (Arbil – Małmazja po Wermut), hod. Andrzeja Waliszewskiego – najszerzej opisanego literacko „krzyżyka” w Polsce (padł 1.10.2017r.).

 Czasem trafiały się osobniki skarogniade lub kare, które to maści, rzadko występujące wśród arabów, mają grono gorących zwolenników. Takim umaszczeniem cechowały się np. El Azrak sk.gn. 1960 (Faher – Ellora po Witraż), Czako kary 1979 (Banat – Czapelka po Magnat) i jego syn Cyprys sk.gn. 1988 (od Cyranka po El Paso), czy Equin sk.gn. 1992 (Arbil - Equitana po Aloes) i jego syn Karamba sk.gn. 2008 (od Kobra po Borek). Na ogół wyrastały one na konie mocnej budowy, grubokościste i dobrze umięśnione, często pobudliwe nerwowo, ale raczej nieposiadające finezji wymaganej od koni pokazowych. Zdarzało się jednak, że i one otrzymywały laury podczas czempionatów.

W początkach eksportu polskich arabów do USA, konie z tego rodu cieszyły się dużą popularnością - eksportowano ogiery Ardahan s. 1954 (Trypolis – Adis Abeba po Amurath Sahib), Mohacz s. 1955 (Trypolis – Mimonka po My Kismet) i Cytrys gn. 1957 (Trypolis – Cissa po Wielki Szlem), a także kl. Arwistawa s. 1958 (Geyran – Arfa po Witraż) – Czempionka USA i Kanady. Czempionat Wielkiej Brytanii zdobył Banat gn. 1967 (El Azrak – Bandola po Witraż) – wielka miłość Patricii Lindsay – i jego syn Gabaryt s. 1982 (od Gambia po Bandos). Także i w latach późniejszych, kiedy w składach sędziowskich przeważali jeszcze zwolennicy typu kuhailan, w 1993 michałowska kl. Wiaźma gn. 1991 (Arbil – Wizja po El Paso) została Czempionką Klaczy Młodszych Wiosennego Pokazu w Michałowie, a w 1998 tytuł Czempionki Polski Klaczy Młodszych otrzymała janowska kl. Eula gn. 1996 (Arbil – Euterpe po Probat).

We współczesnej polskiej hodowli ród Krzyżyka kontynuowany jest głównie przez odgałęzienie Banat–Arbil. Reprezentanci tej linii cechują się dużą dzielnością użytkową (średni współczynnik powodzenia na sztukę potomstwa Arbila wynosił 1,26, z czego wyraźnie lepsze były ogierki – 1,44). Sam Arbil był czwarty w swoim roczniku urodzenia i jego kariera wyścigowa zamknęła się współczynnikiem 3,78. Nadmierna pobudliwość, przypisywana całemu rodowi, typowa jest raczej dla tej linii, a mogła być przenoszona przez Bandolę, której niezależny i samowolny charakter opisywał Roman Pankiewicz. Wiąże się to raczej z nadwrażliwością, stwarzającą dodatkowe wymogi wobec obsługi.

Arbil dał siedmiu synów używanych w polskiej hodowli czystej krwi arabskiej. Spośród nich w stadninach Skarbu Państwa używany był jedynie wyhodowany w Michałowie Wachlarz c.gn. 1990, ogier cechujący się nadzwyczajną suchością, długą szyją, horyzontalną linią górną, ale i długą głową o prostym profilu. W starszym wieku dostał plam bielaczych wokół oczu, co wyraźnie odbijało się na tle ciemnej maści. Na torze biegał przez trzy sezony, osiągając indeks wartości użytkowej 0,99-1,4-III, co świadczy o dużej wytrwałości i późnym dojrzewaniu. W hodowli użytkowany od roku 1997. Krył w Janowie, Michałowie i Białce, a także w wielu stadninach prywatnych. Dożył słusznego wieku 27 lat, wykazując typową dla arabów długowieczność. Dał w hodowli zarówno państwowej, jak i prywatnej, wiele matek stadnych, z których, niestety, w 2017r. w stadninach Skarbu Państwa było tylko cztery: jedna w Janowie (Alameda gn. 2000, od Alejka po Palas), dwie w Michałowie (Dagma gn. 2012 od Daga po Gazal Al Shaqab i Wazira gn. 2006 od Wróżka po Ganges) oraz jedna w Białce (Orelia gn. 2002 od Oriana po Europejczyk), a wg stanu na 2019r. pozostały tylko Dagma, Orelia i Alameda.

Wachlarz spłodził osiem ogierów używanych w hodowli, w tym 3 w stadninach państwowych. Esturion gn. 2000 (od Etra po Pepi), hod. SK Janów Podlaski, był w macierzystej stadninie użyty na kilku klaczach, a potem już krył tylko klacze hodowców prywatnych. Doprowadzali do niego klacze miłośnicy arabów użytkowych, nie pokazowych, bo Esturion reprezentował raczej mocny, toporny typ konia użytkowego, przy współczynniku powodzenia 1,97, współczynnik intensywności eksploatacji aż 1,8**!

W Michałowie Wachlarz pozostawił dwóch synów o modnej obecnie, mającej wielu zwolenników maści karej (Ferryt k. 1998 od Fortissima/Fawor) lub skarogniadej (Forman sk.gn. 2011 od Formia/Gazal Al Shaqab), którą przekazały im zapewne matki z linii Forty, gdzie takie maści często występowały. Ferryt został sprzedany do Wielkiej Brytanii bez użycia w polskiej hodowli, ale w 2015 zdecydowano się go jednak wydzierżawić do Janowa Podlaskiego. Otrzymał trzy partnerki. Z urodzonego w 2016 przychówku najlepszy w okresie źrebięcym wydawał się og. Fausto s. (od Fastella po Pamir), z dobrą linią górną.

Zarbil ( Forman-Zahara po Arbil) hod,Danuta Jaskółka-Grylewicz 

W chwili obecnej jedynym ogierem czołowym w hodowli państwowej przedłużającym ród Krzyżyka pozostał Forman, stacjonujący w macierzystej SK Michałów. Jest to ogier urodziwy, o idealnie związanej partii lędźwiowej, co daje efekt "linii górnej jak deska do prasowania", wydajnym ruchu, pięknym oku, głowie wprawdzie bez szczupaczego profilu, ale krótkiej. Wyścigową próbę dzielności odbywał przez dwa sezony, osiągając maksymalny współczynnik powodzenia 1,34, a więc powyżej średniej. Ma również dobry charakter i pozytywnie sprawdza się w użytkowaniu pod siodłem, co także jest cechą wartą przekazania dalszym pokoleniom – z powodzeniem startuje w rajdach i Sportowych Mistrzostwach Polski Koni Arabskich. W 2017 urodziła się po nim czwórka źrebiąt – dwa ogierki i dwie klaczki. Najlepsze z tej stawki wydają się: og. Del Rio gn. (od Dama Pik po Enzo) – aktualnie w treningu wyścigowym - i kl. Delta gn. (od Demeter po Wojsław).  Można było przypuszczać, że po śmierci ojca, Forman będzie otrzymywać więcej partnerek, aby zapobiec wygaśnięciu rodu. Jednak w 2019 w Michałowie urodziło się po nim tylko 5 źrebiąt (2 ogierki i 3 klaczki), a w 2020 – 2 (po 1 ogierku i klaczce). Dobrze rokuje potomstwo Formana urodzone w hodowli prywatnej – zwłaszcza  og. Espiron gn. 2018 (od Esparza po FS Bengali, hod. T. Kowalik) i og. Zarbil gn. (od Zahara po Arbil, hod. D.Jaskółka-Grylewicz).

Na sezon 2020 zezwolenie na krycie otrzymały 3 ogiery z rodu Krzyżyka: Murat-Dobryń gn. 1999 (Dobryń – Murat-Gaza po Gazon), hod. T. Stasieńko; Orbitale s. 2011 (Wojnicz – Olivia po Eldon), hod. SK Wiśnicz; i Stinger gn. 2008 (Wiek – Samoa po Europejczyk), hod. SK Wiśnicz.

Jedyne w swoim rodzaju rody męskie i rodziny żeńskie o udowodnionych dwustu latach ciągłości stanowią wyróżnik naszej hodowli. Zawdzięcza mu ona swą renomę w świecie. Niedopuszczenie do ich wygaśnięcia daje gwarancję utrzymania bioróżnorodności stada podstawowego czystej krwi w Polsce i zapobiega nadmiernemu wzrostowi spokrewnienia. Tym bardziej adekwatna do sytuacji wydaje się parafraza znanego cytatu z wiersza ks. Twardowskiego – "Śpieszmy się używać ogiery, tak szybko odchodzą!"

Ogiery z rodu Krzyżyk or.ar., które nie przedłużyły rodu męskiego ale pozostawiły córki, matki ogierów użytych w hodowli, które przedłużyły inne rody męskie : 

Taki Pan - jego córka Taktika dała ogiery :

Piechur - jego córka Ernestyna dała ogiera :  Ekstern 1994 

a Zaleta dała ogiera  :  Złocień

Gabaryt - dał użytego w hodowli ogiera Zachód

----------------------------------------------

----------------------------------------------